TRUNG QUỐC PHÁT TRIỂN GIỐNG LÚA LAI THU HOẠCH NHIỀU NĂM

Trung Quốc phát triển giống lúa lai kỳ lạ: Gieo trồng một lần thu hoạch trong nhiều năm

         Khi nghe thông tin về giống lúa mới có thể thu hoạch nhiều năm mà không cần trồng lại, ông nông dân người Quảng Tây (Trung Quốc) Liang Yuxin đã rất háo hức muốn được thử nghiệm nó.

         Liang là một trong hơn 40.000 nông dân nhỏ lẻ tại Trung Quốc quyết định trồng giống lúa mới này. Liang Yuxin chia sẻ với tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (Hong Kong, Trung Quốc) rằng nếu ông thử nghiệm thành công, điều đó sẽ tạo động lực cho nhiều nông dân khác trong địa phương.

       Nông dân Liang Yuxin chia sẻ: "Có rất nhiều mảnh đất bị bỏ hoang ở các vùng nông thôn miền Nam Trung Quốc và chi phí trồng trọt lại cao. Nhưng nếu tôi có thể trồng lúa một lần để thu hoạch nhiều năm thì chi phí giảm đi rất nhiều”.

       Các nhà nghiên cứu tại Đại học Vân Nam đã dành hơn 2 thập niên phát triển giống lúa này. Họ lai giữa giống lúa hằng năm đã được thuần hóa của châu Á với giống lúa lâu năm hoang dã của châu Phi để tạo ra giống có tên Lúa lâu năm 23 (PR23).

      Theo kết quả nghiên cứu được đăng trên tạp chí Nature Sustainability, PR23 không chỉ tiềm năng về sản lượng mà còn được cho có thể giúp giảm chi phí trồng trọt và tăng chất lượng đất. Giáo sư Erik Sacks tại Đại học Illinois Urbana-Champaign và là đồng tác giả của nghiên cứu, cho biết việc cày xới ít thường xuyên đã bảo vệ đất và tạo dựng được hàm lượng chất hữu cơ. Ngoài ra, việc trồng lúa lâu năm cũng giúp tiết kiệm nước.

       Trong 4 năm đầu tiên, sản lượng của PR23 ở mức trung bình 6,8 tấn/ha/vụ mùa, cao hơn một chút so với giống lúa tái trồng theo năm đạt 6,7 tấn/ha/vụ mùa.

Giống lúa lâu năm không cần gieo hạt, trồng trọt và cày xới trong vài năm, điều đó có nghĩa là nông dân có thể tiết kiệm tới 1.400 USD cho mỗi vụ tiếp theo. Giống lúa lâu năm có thể góp phần cắt giảm đến 60% chi phí lao động.

PR23 nằm trong nhóm 29 giống lúa được Bộ Nông nghiệp và Nông thôn Trung Quốc đề xuất cho người nông dân từ đầu năm nay. Người nông dân cũng tiếp cận được giống lúa này để trồng thương mại từ năm 2018. Năm 2021, tổng số diện tích trồng lúa lâu năm tại Trung Quốc là 15.000 ha.

Ông Liang đã trồng giống lúa lâu năm khác là PR25 trên 1 ha đất vào tháng 8 năm nay và sau 3 tháng thu hoạch được trên 8 tấn gạo.

Tháng trước, Bộ Nông nghiệp nước này đã công bố một danh sách các giống lúa được ưa chuộng, bao gồm một giống lúa lâu năm có năng suất cao gấp đôi các giống lúa truyền thống khác. Đây là giống lúa được công ty nghiên cứu BGI có trụ sở tại Thâm Quyến phối hợp với Đại học Vân Nam phát triển.

So với hầu hết các loại cây lúa phải gieo lại hạt hàng năm, lúa lâu năm tiết kiệm chi phí hơn và sản xuất ít tốn công hơn. Các nhà khoa học khẳng định loại giống lúa này thân thiện hơn với môi trường.

Liu Huan, trưởng ban khoa học của BGI Research, cho biết cây lúa lâu năm là một cuộc cách mạng.

“Có nhiều khu vực không áp dụng phương thức canh tác cơ giới hóa hoặc thiếu lao động, hoặc phải sử dụng diện tích đất lớn. Với giống lúa này, chúng ta có thể tận dụng tốt diện tích đất ruộng bỏ hoang. Chính vì vậy, Bộ Nông nghiệp rất ủng hộ việc quảng bá giống lúa”, chuyên gia Huan lý giải.

Vào những năm 1930, các nhà khoa học đã bắt đầu nghĩ tới một giống hạt mới có thể thu hoạch trong nhiều năm mà không cần gieo cấy lại. Tuy nhiên, phải đến những năm 1980, các nhà nghiên cứu mới bắt đầu hiện thực hóa giấc mơ này, với các giống lúa mì, ngô và gạo thử nghiệm được sản xuất trên khắp thế giới.

Giống lúa mà Bộ Nông nghiệp chỉ định đã được thử nghiệm tại tỉnh Vân Nam vào năm 2018. Kết quả cho thấy giống lúa này cho năng suất 15 tấn/hecta – hơn gấp 2 lần so với các giống lúa truyền thống khác. Trong khi đó, giống lúa lâu năm mới cũng giảm một nửa chi phí sản xuất và đơn giản hóa quy trình chăm sóc cây trồng.

Một nghiên cứu về loại lúa này được xuất bản trên cổng thông tin Research Square cho thấy chi phí sản xuất lúa lâu năm tương đương với chi phí của các giống lúa hàng năm trong năm đầu tiên, nhưng vì nó không cần gieo hạt ở những năm tiếp theo nên người nông dân có thể tiết kiệm tối đa 1.400 USD/vụ.

Laura van der Pol, nhà sinh thái học tại Đại học Bang Colorado (Mỹ), đánh giá các loại ngũ cốc thu hoạch lâu năm có thể giúp sản xuất lương thực bền vững hơn cũng như giảm thiểu nguy hại cho môi trường.

“Cây lâu năm làm giảm tình trạng xói mòn đất. Nó khiến đất ít bị xáo trộn do cây vẫn ở nguyên vị trí trong nhiều năm. Do đó, cũng ít có sự xáo trộn cơ học từ các thiết bị nông nghiệp. Mặt khác, rễ mọc trong đất quanh năm cũng giúp duy trì và phục hồi cấu trúc của đất. Cây lâu năm cũng làm giảm tình trạng cỏ dại mọc sau khi cây lớn lên, thúc đẩy sự đa dạng sinh học của đất và sự tích tụ các chất hữu cơ trong đất”, nhà sinh thái học giải thích.

Tuy nhiên, bà chỉ ra cây lúa lâu năm cũng tạo điều kiện cho sâu bệnh hại hoặc mầm bệnh tích tụ theo thời gian. Chính vì vậy, một số biện pháp xen canh vẫn cần được triển khai.

Vào tháng 4, Tập đoàn BGI đã ký một thỏa thuận hợp tác chiến lược với Đại học Vân Nam. Hai bên đã thành lập một công ty liên doanh tập trung thúc đẩy và công nghiệp hóa cây lúa lâu năm.

Cho đến nay, lúa lâu năm đã được trồng tại 117 địa điểm ở miền nam Trung Quốc, trên diện tích hơn 400 hecta. Giống lúa này cũng đã được giới thiệu tới 17 quốc gia châu Á và châu Phi, bao gồm Uganda, Ethiopia, Lào, Myanmar và Bangladesh.

“Trung Quốc sản xuất 1/4 lương thực thế giới với chưa đầy 10% diện tích đất canh tác. Khi xét đến mức độ hiệu quả về chi phí sản xuất và năng suất cây trông, cũng như lợi ích môi trường, lúa lâu năm có thể thực sự mang tính cách mạng đối với nông dân”, nhà khoa học Huan kết luận.